Zes denkhoeden van De Bono voor je brainstorm

Het idee van de brainstorm is het bedenken van nieuwe ideeën over een bepaald onderwerp. Het brainstormen komt op verschillende momenten voor binnen het Lean Six Sigma verbeterproject. Hiervoor zijn er ook verschillende technieken. Een paar voorbeelden zijn:

• Het Ishikawa diagram, dit is in de analysefase een goede techniek. Je gaat samen met het team bekijken wat oorzaken kunnen zijn voor bepaalde probleemstellingen binnen je project.
• De FMEA brainstorm techniek is ook in te zetten in de analysefase. Hier ga je op zoek naar mogelijke oorzaken voor dingen die misgaan tijdens het proces. Je kan FMEA ook gebruiken in de improve fase. Je gebruikt de techniek om te kunnen vaststellen hoe de fouten en risico’s in het proces geminimaliseerd kunnen worden.
• Andere technieken in de improvefase is het ‘mindmappen’, de ‘omgekeerde brainstorm’ of de ‘hete aardappel brainstorm’.
• De brainstorm techniek die we hier gaan toelichten zijn de zes denkhoeden van De Bono.

De Bono en zijn zes denkhoeden

Edward de Bono bedacht de methode waar onderscheid wordt gemaakt tussen zes verschillende hoeden, ofwel denkwijzen. De kleuren van de hoeden staan voor bepaalde invalshoeken van hoe er naar een zaak gekeken kan worden. Als je een zaak van deze verschillende kanten bekijkt, creëer je ook een breder, vollediger beeld. Dit is belangrijk omdat er vaak geen perfecte oplossing aanwezig is. Er zijn vaak verschillende oplossingen die verschillende effecten hebben. Deze manier van brainstormen is effectief omdat je gestimuleerd wordt om vanuit een andere invalshoek naar het probleem te kijken. Je komt los van je standaard denkpatronen. Hierdoor kan je gemakkelijker tot nieuwe inzichten komen en creëer je meer begrip voor de denkbeelden van anderen in het team. Het fijne aan deze methode is dat het gebruik van deze hoeden eenvoudig is, praktisch en dat het goed werkt.

Een mooi moment om deze methode te gebruiken is tijdens de improve fase van het verbeterproject. Maar de methode van de Bono is op verschillende momenten toe te passen binnen het Lean Six Sigma project. Zelfs buiten deze projecten zijn de zes denkhoeden effectief om in te zetten.

De verschillende denkhoeden

De kleur van de denkhoeden bepaalt het perspectief waarin je het probleem bekijkt. Je neemt bij ‘het opzetten van de hoed’ een andere rol aan. De verschillende kleuren hoeden staan voor:

• Wit: Je bekijkt de zaak vanuit de informatie die er is. Je kijkt naar de feiten zonder de informatie nog te interpreteren.
• Zwart: Je bekijkt het probleem vanuit de negatieve kant. Wat zijn de risico’s die het met zich meebrengt en wat zijn de zwakke plekken. Je speelt de advocaat van de duivel
• Rood: Je bekijkt het probleem vanuit je gevoel, vanuit je intuïtie. Je hoeft je argumenten niet te rechtvaardigen.
• Geel: Het probleem positief bekijken. Je bekijkt de voordelen en hoe deze gerechtvaardigd kunnen worden.
• Groen: Bekijk het probleem vanuit een ‘out of the box’ perspectief. Bedenk alternatieve mogelijkheden. Wees niet bang om gekke of wilde ideeën in de groep te gooien. Je hoeft niet na te denken of de ideeën mogelijk zijn.
• Blauw: Hier beschouw je het proces. Bekijk hoe het proces nu loopt, vat samen wat er allemaal bedacht is.

Twee toepassingen

Er zijn twee manieren om deze methode toe te passen. Je kan het hele team een bepaalde hoed opzetten en met elkaar gaan sparren, of je kan allemaal dezelfde hoed opzetten en samen kijken wat er opvalt. Je probeert het team een perspectief te laten zien die ze normaal niet bedenken.

Kritisch denken: het team zelf de hoed op te laten zetten die past bij de manier waarop ze op dat moment willen communiceren. Hierdoor wordt het mogelijk zaken uit te spreken die je anders misschien niet uitgesproken zou hebben. Daarmee komt het ego van de deelnemers niet in gevaar. Zorg dat de hoeden afgewisseld worden in de brainstorm. Op het einde vat je de discussie en alle ideeën samen.

Parallel denken: hier zet je met het hele team dezelfde hoed op, je denkt dan sneller gezamenlijk in dezelfde richting. Dit maakt de discussie een stuk doeltreffender. Ook hier vat je de discussie op het eind weer samen.

Als je uit een van deze methoden nieuwe ideeën of oplossingen hebt verkregen, moet je hierin prioriteiten stellen. Dit kan bijvoorbeeld met een impact/effort matrix of de Solution Selection Matrix. Vervolgens ga je de verbeteringen uittesten. Als je een verbetering hebt probeer je deze uit, dan kijk je wat er gebeurd en indien nodig pas je deze dan weer aan.

Concluderend, met de denkhoeden methode ga je bewust verschillende perspectieven belichten. Je doorbreekt hierdoor vaste denkpatronen, waardoor er verrassende inzichten ontstaan. Deze vorm van brainstormen geeft de mogelijkheid zaken uit te spreken die je anders niet snel zou uitspreken. Het zet de ego opzij. En het is ook nog eens leuk om te doen!

Lees meer

• Het Ishikawa Diagram, bottom-up kwaliteitsverbetering
• Aan de slag met je eerste verbeterproject
• Wat is Lean precies?